Genləşmə çənləri

Genləşmə çəni, qapalı tip istilik sistemlərində genişlənən suyun yaratdığı əlavə təzyiqi balanslaşdırmaq üçün istifadə olunan vacib bir texniki avadanlıqdır. İstilik sistemlərində su temperaturla birlikdə genişlənir və bu zaman təzyiq artır. Əgər bu təzyiq nəzarət altına alınmasa, sistemdə qazan, boru və digər komponentlərə zərər verə bilər. Məhz bu təhlükənin qarşısını almaq üçün genləşmə çənləri quraşdırılır.

Müasir genləşmə çənləri daxilində elastik membranla təchiz olunmuşdur. Bu membran çəni iki hissəyə bölür – bir tərəfdə su, digər tərəfdə isə hava və ya azot qazı yerləşir. Suyun genişlənməsi zamanı membran sıxılır və bu artıq həcmi udaraq təzyiqin sabit qalmasını təmin edir. Bu struktur membranlı genləşmə çəni adlanır və hazırda bazarda yeganə standart olaraq istifadə edilir. Membransız genləşmə çənləri isə artıq müasir istilik sistemlərində istifadə edilmir, çünki bu tip çənlərdə hava ilə su birbaşa təmasda olurdu ki, bu da sistemdə korroziya, təzyiq itkiləri və davamlı texniki xidmət ehtiyacı yaradırdı.

Genləşmə çənləri quruluşuna görə iki əsas formaya bölünür: şaquli (vertical) və üfüqi (horizontal) modellər.

• Vertical (şaquli) genləşmə çənləri daha çox yerüstü və kombi otaqlarında istifadə olunur. Bu tip çənlər yerə yerləşdirilir və istənilən tip mərkəzi istilik sisteminə uyğunlaşdırıla bilər. Şaquli yerləşmə həm estetik, həm də texniki baxımdan sistemdə yerə qənaət etməyə imkan verir.

• Horizontal (üfüqi) genləşmə çənləri isə əsasən divara montaj olunan kombilərdə və daha kompakt sistemlərdə istifadə edilir. Bu modellər kombilərin daxilində və ya üzərində quraşdırıldığı üçün daha yığcam və dekorativ dizayna malikdir. Bəzi hallarda üfüqi çənlər xüsusi dirəklərlə kombi korpusuna sabitlənir.

Genləşmə çənlərinin həcmi istilik sisteminin ölçüsünə uyğun seçilməlidir. Ən çox istifadə olunan modellər arasında 6 litrlik, 8 litrlik, 12 litrlik, 24 litrlik və 35 litrlik çənlər var. Kiçik mənzillər və fərdi evlər üçün 6–12L çənlər kifayət edirsə, böyük evlər və qazanxanalar üçün 24L və daha böyük həcmli modellər tələb olunur.

Bu çənlər həm sirkulyasiya nasoslu sistemlərdə, həm də klassik radiatorlu istilik sistemlərində uğurla istifadə olunur. Həmçinin, günəş enerjisi ilə işləyən sistemlərdə və isti su təchizatı xətlərində də genləşmə çənlərinə rast gəlinir.

Nəticə etibarilə, genləşmə çəni istilik sistemində təzyiqi sabit saxlayan, qazan və boruların ömrünü uzadan və ümumi sistemin təhlükəsizliyini təmin edən vacib bir elementdir. Onun düzgün seçilməsi və quraşdırılması həm istifadəçi rahatlığı, həm də enerjiyə qənaət baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır.